Genel , Pratik Bilgiler - A.S.R

- Patinaj Düzenleme (A.S.R.)

- Motor fren tork düzenlemesi (M.S.R.)

Bu fonksiyonlar çekiş torkunu ayarlamak ve çekiş tekerleklerinden birine veya ikisine fren kuvveti uygulamak suretiyle garanti edilir. A.S.R. sistemi ön ve arka teker hız sensörlerinden gelen devir sayıları arasındaki farktan çekiş tekerleklerindeki patinajı (kaymayı) hesaplar.

Tekerleklerden biri veya ikisi hızlanma esnasında patinaj yapma eğilimine girerse ASR sistemi tekerleklere aktarılan tork değerini azaltması için Enjeksiyon kontrol ünitesine sinyal göndererek, gaz kelebek motorunun kapatılması suretiyle motor freni uygular. Tekerlek ani bir yavaşlama esnasında kilitlenme eğilimine girerse ABS sistemi araç dengesini korumak için ECU'den motor fren torkunu ayarlamasını ister. Bu sistem vites konsolunda bulunan ASR düğmesine basılarak devreden çıkartılabilir. Buton üzerindeki lamba yanıyor ise sistem devre dışı bırakılmış demektir. ASR/MSR müdahalesi gösterge tablosundaki ikaz lambası vasıtasıyla gösterilir.

Not: ABS sistemi arızalıysa ASR sistemi devreden çıkartılır.

 

Çalışma prensibi

Aktif teker hız sensörlerinden, fren müşirinden ve A.S.R. düğmesinden gelen sinyaller ABS/ASR ünitesine iletilir. Sürekli olarak aracın aynı tarafındaki tekerleklerin hızları" karşılaştırılır (sağ ön ile sağ arkayı -sol ön ile sol arkayı) ve aralarında 2-6 km/saatin üzerinde bir hız farkı tespit edildiğinde ASR'nin gücü kesmesini sağlar. Sistem, ön ve arka akslar arasında ön tekerlekler arka tekerleklerle kıyaslandığında çok fazla yavaşlama eğilimine girdiğinde MSR fonksiyonunu çalıştırır.

ABS/ASR Ateşleme ve enjeksiyon kontrol ünitesi ile C-CAN hattı üzerinden sürekli olarak haberleşir. ASR 80 km/h hızdan sonra devre dışı kalır.

 

1- A.B.S./A.S.R. kontrol ünitesi

2-ECU

3- Tekerlek hız sensörü

4-  Fren pedalı anahtarı

5- A.S.R. açma/kapama düğmesi

6- A.S.R. açma/kapama LED'İ

7- Motorlu gaz kelebeği gövdesi

8- Ateşleme avans kontrolü

9- A.S.R ikaz lambası,

10- Fren kaliperleri

11- Body Computer

Vites konsolunda bulunan düğme grubundan ASR/MSR sistemi devreye alınır veya çıkartılır ve gösterge tablosunda ilgili ledi yakarak sürücüyü haberdar eder.

1 -LED

2 - ASR devreden çıkarma düğmesi

 

ASR / MSR sistem arızası

ABS sistemi arızalıysa ASR sistemi de devre dışı kalır. ASR sistemi aşağıdaki arızalarda devre dışı bırakılır;

- Motor C-CAN iletişim hataları

- C-CAN veri yolu hatası

ABS kontrol ünitesi bu anormallikler tespit edildiğinde gösterge tablosundaki ikaz lambalarını yakarak haber verir.

ASR uyarı lambasının çalışma stratejisi aşağıdaki gibidir:

- A.S.R. açıkken gösterge tablosundaki ikaz lambası sönük ve düğmedeki LED kapalıdır;

- A.S.R. çalışıyorken ön göğüsteki uyarı lambası fasılalı yanıp söner ve düğmedeki LED kapalıdır;

- ASR kapalıyken kontrol panelindeki uyarı lambası yanar, düğmedeki uyarı ışığı yanar ve gösterge bilgi ekranında ASR'nin çalışmadığını gösteren bir mesaj görüntülenir

- ASR arızalıyken panel ve düğme uyarı lambaları yanar ve gösterge bilgi ekranında bir arıza mesajı görüntülenir.

- Uyarı lambaları EBD'Iİ ABS'de olduğu gibi C-CAN ağı vasıtasıyla ABS kumanda birimi tarafından yönetilir.

 

Hidrolik sisteminin çalışması

A.S.R.'li versiyondaki hidrolik gövdede 4 tane ilave solenoid valfı bulunmaktadır.

Giriş solenoid valfi (normalde kapalıdır) devredeyken basıncı artırmak ve tekerleğe/tekerleklere fren uygulamak için gerekli ilave hidrolik miktarını alır.

Çalıştırma solenoid valfı (normalde açıktır) devredeyken, pompa-fren kaliperi devresinde sürdürülmesi gereken A.S.R.'nin çalışması için gerekli olan çalışan pompa tarafından üretilen değiştirilmiş basınca izin verir.

ASR TC fonksiyonu devrede değilken ECU:

- Giriş solenoid valfini (2) beslemez (N.C.);

- Çalıştırma solenoid valfini (3) beslemez (N.C.). Bu şekilde sistem Bosch 5.7 ABS gibi çalışır.

 

1- Pompa

2- Giriş solenoid valfi

3- Pilot solenoid

4- Fren kaliperleri

5- Basınç düşürücü solenoid valfı

6- Basınç yükseltici solenoid valfi

 

ASR/TC fonksiyonu devrede iken elektronik kumanda birimi:

- Hidrolik pompayı (1) besler

- Giriş solenoid valfini (2) besler (N.C.)

- Çalıştırma solenoid valfini (3) besler (N.C.).

- Böylece pompa (1) tarafından üretilen basınç fren kaliperlerine ulaşır ve elektronik kumanda biriminin talimatıyla basınç düşürme (5) ve basınç artırma (6) solenoid valfleri tarafından ayarlanır.

1- Pompa

2- Giriş solenoid valfi

3- Pilot solenoid

4- Fren kaliperleri

5- Basınç düşürücü solenoid valfı

6- Basınç yükseltici solenoid valfı

Elektro-hidrolik kumanda biriminde aşağıdaki parçalar bulunur:

- On iki adet iki yönlü solenoid valf;

- Bir adet çift devreli elektrikli geri kazanım pompası

- İki adet düşük basınçlı akümülatör

- İki adet yüksek basınçlı akümülatör

1- Fren takviye pompa birimi

2- Hidrolik kumanda birimi

3- Sol arka tekerlek

4- Sağ ön tekerlek

5- Sol ön tekerlek

6- Sağ arka tekerlek

ASR (Çekiş kontrol sistemi)

 

ASR (Acceleration Slip Regulation - ivme kayması kontrolü) sistemi, frenler ve motor yönetim sistemini birlikte kontrol ederek, tahrik tekerleğinin çekiş yeteneği kaybolduğunda bu durumu algılayarak tekerlek hareketini yavaşlatmakta ve kaymalarını önleyerek, sürücüye yanal ve uzunlamasına dinamik kontrol yeteneği sağlamaktadır. Bu özellik, özellikle çekiş yeteneğinin azaldığı kumlu, karlı, yağmurlu yol koşullarında yararlı olmaktadır.

Sistem, yol yüzeyinin durumuna göre veya performansın fonksiyonu olarak en uygun sürüş kontrolünü sağlamaktadır.

Hangisi olursa olsun, sistem motor tarafından gönderilen torku azaltmak yoluyla devreye girer veya ABS ile koordineli olarak her bir tekerleği bağımsız olarak frenler.

Çekiş kontrolü de ABS gibi modern taşıtlar için önemli bir güvenlik özelliği haline gelmektedir. Ancak yeteneklerinden tam olarak yararlanmak için, geleneksel sürüş stillerinden buna bilinçli bir geçiş yapmak gerekmektedir. Çekiş kontrol yeteneği olan bir taşıta sahipseniz, ABS'de olduğu gibi sistemin karakteristiklerini öğrenmek için güvenli bir alan bularak test sürüşleri yapın. İlave sürüş bilgileri için aracın kataloğunu okumayı da ihmal etmeyin.

ASR tipleri

Sınırlı kaymalı diferansiyel

Bu sistem, herhangi bir durum için en iyi çekişi sağlayacak motor torkunu transfer eden sistemdir. Elektronik olmayan bu sistem, genellikle yeni çekiş kontrol sistemleri kadar iyi görev yapamamaktadır. Modern sınırlı kaymalı (limited-slip) diferansiyeller gücü kayma başlamadan hemen önce iyi durumdaki tekerleğe transfer yeteneğine sahiptir, ancak, her iki tekerlek kaygan zeminde ise, sistem etkisiz hale gelmektedir.

Fren sistemi çekiş kontrolü

Bu sistem tıpkı ABS'nin tersi gibi görev yapar. Bu tip sistem bazı sensörler ve elemanlar kullanarak ABS'nin uyguladığı gibi frenleme yaparak tekerleklerin boşa dönmesini önlemektedir. Her tekerlek bağımsız olarak kontrol edilir ve bu çeşitli kayganlıktaki zeminler için mükemmel bir düzenleme sağlar. Genellikle pahalı olmayan ve oldukça etkili olan bu sistem, düşük hız kayması için tasarlanmaktadır. Sistem fren sistemini kullandığından, yüksek hız kaymasında çok fazla sürtünme ve ısı çıkışı olmakta ve fren sistemi elemanları hasar verebilmektedir.

Aktarma organları çekiş kontrolü

Bu sistem, herhangi bir hızda kayan tekerlek veya tekerleklere gönderilen gücü geciktirmektedir. Fren sistemi çekiş kontrolü gibi aynı ABS-tipi sensörler kullanan bu sistem, şu dört işlemi uygulayan bir işlemciye sahiptir: (a) gaz kesme, böylece ekonomi sağlanmaktadır; (b) yakıt beslemesini kesme; (c) ateşleme avansını azaltma; veya (d) silindirleri kapatma. En gelişmiş aktarma organları çekiş kontrol sistemleri bunların tümünü yapmakta, bunlara ek olarak gaz pedalını sürücünün ayağına doğru iterek çalıştığı konusunda sürücüyü uyarmaktadır. Sistem tüm kaygan zeminlerde gücü kestiğinden, kaymanın arzu edildiği koşullarda sistemi kapatmak için bir düğme bulunmaktadır.

PATİNAJ ÖNLEME SİSTEMİ (ASR)

 

    Patinaj Önleme Sistemi, harekete geçme ve hızlanma sırasında döndürülen tekerleklerin patinaj yaparak dönmesini engeller. Bu şekilde ASR, ABS'nin hızın yavaşlaması sırasındaki yapmış olduğu görevi hız artarken yapar. Her iki emniyet sistemi lastik tekerlekler ve zemin (otoyol) yüzeyi arasında en ideal bir tutunma durumunun sürekliliğini sağlarlar.

    Harekete geçme ve normal hareket durumunda ABS kullanılmaz. Buna rağmen tekerlek algılayıcıları (sensör) sürekli olarak tekerlek devir sayılarını ölçerler ve elektronik sistemde bu ölçümleri karşılaştırırlar. Patinaj önleme sisteminin parçaları ABS bölümlerine (yapı elemanlarına) kısmi olarak takılarak kullanılır. Bundan dolayı her iki sistem de araca birlikte monte edilirler.

    ABS' deki temel yapı elemanları ASR için şu ünitelerle tamamlanır.

1-Ek bir hidrolik ünite

2-Daha kapsamlı elektronik ünite

3-Elektronik gaz kumanda sistemi

 

Tekerlek devir sayıları, devir sayısı algılayıcıları (sensör) tarafından algılanırlar ve kumanda kutusuna iletilirler. ABS ve ASR için görev yapan kumanda kutusu bu bilgileri işleme alır. Tekerleklerin döndürülmesi (patinajı) ASR'nin iki ayar devresi tarafından engellenir.

Birinci Ayarlama Devresi:

    Döndürülen tekerleklerden bir tanesi patinaj yapana kadar sürücü çok fazla gaz verirse, bu tekerlek döndürme sürtünmesine ulaşana kadar frenlenir.

    Bu sırada basınç ayarlama valfi tekerlek fren silindirlerindeki basıncın ayarlanması için ayarlama valfi üzerindeki elektro manyetik ventillerle bağlantı kurar.

    Patinaj yapan tekerleğin frenlenmesi için basınç ayar valfinden ayarlanmış basınç ilgili manyetik ventiller üzerinden fren silindirlerine iletilir. Patinaj yapan tekerlek çok sert olarak, devir sayısı artmayacak bir şekilde frenlenirse basınç sabit tutulur. Tekerlek devir sayısı optimum sürtünmeye ulaştığında basınç ayarlama valfi ile basınç tekrar düşürülür.

   

Bu ayarlama işlemi bir döndürülen tekerlek için veya her iki tekerlekte aynı anda patinaj yapıyorsa her tekerlek ayrı ayrı frenlenir.

   

    İkinci Ayarlama Devresi:

    Bir döndürülen tekerin patinaja başlamasıyla fren moment ayarlayıcısı (kumanda kutusu) devreye giriyorsa ve ikinci döndürülen (tahrikli) tekerlek patinaja başlama noktasında duruyorsa bu anda ikinci ayarlama devresi çalışır. Sistem, tahrikli tekerleklerdeki döndürme momentinin çok yüksek olduğunu algılar.

    Elektronik gaz kumanda sistemi ile milisaniye süresinde döndürme momenti düşecek şekilde motor devirleri ayarlanır. Döndürme momentinin bu ayarlama işlemi sürücü tam gaz verdiği anda otomatik olarak devreye girer.

    Patinaj önleme sistemi prensipte öyle yapılmıştır ki bir döndürülen tekerleğin düşük devirlerle patinaj yapması durumunda ilk önce fren moment ayarlama sistemi devreye girer. Araç hızının artmasıyla da döndürme moment ayarlaması en yüksek safhasına ulaşır.

    Sistem en hızlı bir şekilde çok yüksek bir ön döndürme momenti elde edebilmek için düşen ayarlama işleminin giderilip giderilmediğini kontrol eder. Sürücü ASR'nin görev yapıp yapmadığını fonksiyon göstergesinden izler. Yüksek kar kalınlığında ve gevşek kum üzerinde hareket etmelerde, ASR uygun bir etki göstermeyebilir. Bundan dolayı hareket alanı için özel bir ayarlama programlanmıştır. Bu programı sürücü isteğine göre kullanabilir.

    Bir "kar zinciri şalterinin" kumandasıyla döndürülen tekerleklerde yüksek oranda bir sürtünmeye izin verilir. Böylece tekerlekler "serbest kürekleme" yapabilirler. Bu ayarlama sistemi düşük hız alanlarında sınırlandırılmıştır.

    Sistemin avantajları:

1-Harekete geçme ve hızlanma sırasında döndürülen tekerleklerin patinajı engellenir.

2-İdeal ön hareket ve hareket sabitliği için otomatik çalışan sistem.

3-Özellikle tek taraflı kayganlıkta (patinaj anında) harekete geçme yardımı.(Diferansiyelin %100 oranında kapalı kilitli olması durumunda)

   

Kullanıldığı yerler:

    Pahalı otomobillerde ve ağır vasıtalarda ABS ile birlikte kullanılır.