Başbuğ ATATÜRK'ÜN, Cenaze Töreninin Denizde Yapılan Kısmı

Zafer Torpidosu'nda (19 Kasım 1938)

Yavuz Zırhlısı'nın Güvertesinde (19 Kasım 1938)

ATATÜRK’ün Aziz Naaşı’nı Uğurlama Töreni’nde Donanma

Başbuğ ATATÜRK'E, Yapılacak Cenaze Töreninin Denize Ait Kısmı İçin Program

T.C.
DONANMA KUMANDANLIĞI
KURMAYI
I.ŞUBE I.KISIM HAYDARPAŞA
17 Kasım 1938
SAYI
ŞUBE :11169
EVRAK :9218 
ÜSSÜ BAHRİ K.

Öz:Atatürk’ün aziz naaşına yapılacak merasim hakkında.

Törene iştirak edecek yabancı gemilerin tabi oldukları ahkâm

Törene İngiliz, Rus, Romen, Fransız, Alman, Yunan Harp Gemileri iştirak edeceklerdir.

Rus Gemisi 17.günü, İngiliz gemisi de 18.günü geleceklerdir. Diğerlerinin gelme tarihleri henüz belli değildir

Bu harp gemileri için aşağıda isimleri yazılı subaylar, isimleri hizasındaki gemilere irtibat subayı olarak tayin edilmişlerdir.
Adatepe’den Nejat KOŞAL Yunan Gemisine
Mecidiye’den Arif YALTKAYA Romen gemisine
Zafer’den Zeki ARCA Rus gemisine
- - Alman Gemisine
Yavuz’dan Selim ALBATROS İngiliz gemisine
Denizaltı’dan Ali ALPAR Fransız gemisine


İrtibat subayları misafir harp gemilerine Büyükdere ve Yeşilköy açıklarında Donanma Komutanlığı’ndan verilecek motorla iltihak edecekler ve misafir gemilere ait olan program ve krokileri gemi komutanlarına vereceklerdir ve bu gemiler korkideki demir mevkilerine demirleyeceklerdir.

Misafir harp gemileri yalnız şehri selamlayacaklar ve şehir de aynen mukabele edecektir. Şahsi merasim yapılmayacaktır.

Atatürk’ün Aziz Naaşları 19 Kasım 1938 sabahı saat 08.30 da Dolmabahçe’den törenle hareket edecek Kabataş-Tophane-Köprü- Salkımsöğüt ve Gülhane Parkı yolu ile Sarayburnu’na getirilecektir.

Sarayburnu’ndan Yavuz’a Zafer muhribi ile nakledilecektir

Dolmabahçe Sarayı’ndan Yavuz’a kadar Aziz Naaşın naklinde Yavuz tarafından her beş dakikada bir top atılacaktır.

Aziz Naaşı Yavuz’a çıkarılırken beynelmilel “B” Sancağı toka edilecek ve aryası ile beraber Yavuz’dan 101 pare top atılmak suretiyle selâmlanacaktır. Bu selâma demirli bulunan misafir harp gemileri de 21 pare top atmak suretiyle iştirak edeceklerdir.

Yavuz’dan çekilecek beynelmilel “C”sancağının tokasiyle misafir ve Türk gemileri de “C” sancağını toka ederek vira demire başlayacaklardır. Vira demirin nihayeti bu sancakların aryasile anlaşılacaktır.

Yavuz’un hareketinden sonra Türk ve misafir gemiler II.numaralı seyir krokisinde gösterilen şekilde mevki alarak krokideki rotalarda olduğu gibi seyredeceklerdir.

Kafile Büyükada cenubunda Niyandros Adası civarına kadar 10 mille seyredecek ve burada Yavuz’dan toka edilecek beynelmilel (uluslar arası) “A” sancağının tokasiyle misafir harp gemileri rehber gemisini takiben sancağa ve şirket vapurları en öndeki şirket vapurunu takiben iskeleye devretmek suretiyle refakatten ayrılacaklardır ve misafir harp gemileri III.numaralı krokideki demir mevkilerine demirleyecekler ve şirket vapurları da iskelelerine gideceklerdir.

Saha neta olunca Hamidiye ve Dumlupınar Yavuz’dan verilecek işaretle sancağa doğru hattan çıkarak refakatten ayrılacaklar ve müstakilen Haydarpaşa’daki demir mevkilerine demirleyeceklerdir.

Yavuz Haydarpaşa’dan hareketinden İzmit’e varıncaya kadar 15 dakikada bir ihtiram topları atacaktır.

Karadaki tören ve İstanbul Limanı’ndan Hareket :

Hamidiye’den silahlı altı er ve bir subay (büyük üniformalı) olarak 19 Kasım sabahı saat 07.30’da Donanma namına hazırlanacak çelenk ile birlikte Dolmabahçe’de Deniz Merasim Taburu Komutanı’na müracaat edecek ve çelenk ile birlikte alayda mevkiini alacak ve Sarayburnu’na muvasalatta Donanma bandosu ile birlikte Zafer Muhribine girecek ve sonra Yavuz’a çıkacaktır. Çelengin mahalli bir gün evvel Harp Filosu Kurmay Başkanı’ndan öğrenilecektir. İzmit’te muvasalatta da çelenk, memur subay yine personeli ile birlikte aynı suretle çelengi trene kadar götürecek ve trene bırakacaktır.

Hamidiye’den silahlı altı er ve bir subay (büyük üniformalı) olarak 19 Kasım sabahı saat 07.30’da Donanma namına hazırlanacak çelenk ile birlikte Dolmabahçe’de Deniz Merasim Taburu Komutanı’na müracaat edecek ve çelenk ile birlikte alayda mevkiini alacak ve Sarayburnu’na muvasalatta Donanma bandosu ile birlikte Zafer Muhribine girecek ve sonra Yavuz’a çıkacaktır. Çelengin mahalli bir gün evvel Harp Filosu Kurmay Başkanı’ndan öğrenilecektir. İzmit’te muvasalatta da çelenk, memur subay yine personeli ile birlikte aynı suretle çelengi trene kadar götürecek ve trene bırakacaktır.

Aziz Naaşı almak üzere Zafer Muhribi 19 Kasım sabahı saat 17.00’de Sarayburnu’nda hazırlanmış dubalara aborda olmuş bulunacaktır. Bu husus için icabeden iskeleler hazırlanmış olarak Zafer’e verilecektir.

Kezalik iki avcıbotu da Zafer’in gerisinde Zafer’le beraber hareket etmek Sarayburnu’nda hazır bulunacaklardır.

Zafer Aziz Naaşı, generalleri, isimleri bildirilen sinemacıları, muzikayı ve çelengi veya çelenkleri aldıktan sonra hareket edecek ve kendisini iki avcıbotu kıç omuzluklarında ve yakın mesafeden takip ederek Yavuz’a sancak taraftan kıç güverte hizasına yanaşacaktır. Zafer bu seyrinde 10 milden fazla sürat kullanmayacaktır.


Yolda ve İzmit’te Hareket Tarzı:

Yavuz, Zafer, Tınaztepe ve Gür gemileri İzmit’e pruva hattında ve İzmit’te en geç 16.30’da bulunmak üzere icabeden süratle zamanında bildirilerek seyredecekler ve avcıbotları Haydarpaşa’dan itibaren Yavuz’un sancak iskele kıç omuzluklarında ve 100 metre mesafede olmak üzere İzmit’e kadar beraber gideceklerdir.

Yavuz İzmit’e mayın iskelesi hizasına demirleyecek ve Zafer derhal Yavuz’a aborda olacaktır. Tınaztepe ve Gür muvakkaten Yavuz’un gerisine “Gölcük tarafına” demirleyeceklerdir.

Zafer, Aziz Naaşı, heyetleri ve muzikayı, Donanma çelengini alarak mayın iskelesine aborda olacaktır.

Mayın İskelesinden sonra Aziz Naaş bir top arabasına bindirilecek ve tersane orta kapısından geçirilerek İstasyona naklolunacaktır. Bu hususta icabeden merasim Üssübahri ve 23.Tümen Komutanlığı’nca müştereken tertip olunacaktır.

Muzika sahilde derhal Üssübahri Deniz Kıtası’nın önünde mevki alarak Chopin’in matem havası ile Aziz Naaş İstasyona götürülecektir ve tren hareket edinceye kadar burada kalacaktır.Bundan sonra İzmit Deniz Komutanlığı’na müracaatla kendilerini deniz kıtasıyle birlikte Ankara’ya götürecek trene intizar edeceklerdir.

Yavuz, Zafer avara ettikten sonra tren hareket edinceye kadar 5 dakikada bir olmak üzere yine ihtiram(saygı) topu atacaktır.

Haydarpaşa’dan harekette Yavuz ve muhripler azami 20 mil sürat için stim tutacaklardır.

Halkı taşıyan Denizbank ve şirket vapurları Deniz Ticaret Müdürlüğü’nden verilecek sıraya göre Fenerbahçe Fenerinin 1.5 mil açığında ve misafir gemilerin gerisinde tek sıra üzerine dizilmiş olarak bekliyecekler, Yavuz’un hareketniden sonra krokide gösterilen hattaki mevkilerine gireceklerdir.


Donanma Komutanı
Tümamiral
Şükrü Okan

Yavuz gemisinin sancak bordasını Zafer için ve iskele bordasını da Atatürk’ün aileleri efradı ile cenazeye refakat edecek olan zevatı getirecek olan vapurun yaanaşması için neta olarak hazırlayacaktır.

Aziz Naaş Zafer’den Yavuz’a deniz erkanı tarafından çıkarılacaktır. 

HUSUSİ TALİMAT


19 Kasım1938 sabahı Aziz Naaşın naklini bildirmek üzere Dolmabahçe Sarayı ile Yavuz arasında işaret irtibatı şöyle teşkil olunacaktır.

Yavuz’dan sarayda nöbetçi bulunan Önyzb.Ekrem vasıtasiyle telefonla Aziz Naaşın hareketini Galata Kulesi ve aynı zamanda Haydarpaşa İskelesi’ne bildirecektir.(Yavuz bu subaya bu şekilde tebligat yapacaktır.)

Hamidiye, bir erbaş ve vardabandıra Galata Kulesi’ne, bir subay iki vardabandıra Haydarpaşa İskele memurluğu ve mendireğe gönderecektir.

Galata Kulesi’ndeki vardabandıra saraydan 15 dakika evvel verilecek hazır ol emriyle iki küre toka edecek ve “hareket” emriyle arya edecektir.

Haydarpaşa İskelesi’ndeki subay sarayla her an telefon temasında bulunacak ve “hareket” emrini alır almaz mendirekten iki kırmızı veri atarak ve simaforla “hareket” vererek Yavuz’a bildirilecektir. Yavuz daima Galata ve Haydarpaşa mendireğini gözetleyeceklerdir.

Bu mürettabat ve subaylar Aziz Naaş Yavuz’a, gelmezden önce aldırılmış bulunacaktır.

Bu hususta fazla mâlumat almak üzere Yavuz ve Hamidiye ikinci komutanları Harp Filosu Kurmay Başkanı ile vakit ve zamaniyle temas edeceklerdir.



Sarayburnu’ndan Zafer’e Aziz Naaş, generaller tarafından bindirilecektir.

Yavuz’a Aziz Naaşı almak üzere başta Donanma Komutanı ve Harp Filosu Komutanı olmak üzere Kurmay Başkanları, Filotilla Komodoru, Filotilla Makine Mütehassısı , Yavuz K., İhtiyat Filo K., Hamidiye K., Yavuz’dan Makine Binbaşı Hasan İşcan: Donanma K.’dan Binbaşı Fahri, Binbaşı Mukadder büyük üniformaları ile hazır bulunacaklardır.

Makinede vardiyadakiler hariç bütün donanma mensupları büyük üniforma giyecekler ve Aziz Naaş Zafer’e ve Yavuz’a girer çıkarken lumbarağzında rasime-i ihtiram (saygı duruşu) ifa edeceklerdir.

Aziz Naaş gemideki katafalkın üzerine vazedilir edilmez Yavuz’dan teğmen ile yüzbaşı rütbesinde dört subay, dört köşesinde büyük üniforma ile şeref nöbeti bekleyeceklerdir. Ayrıca 21 kişilik bir merasim kıtası da katafalkın ayak ucu karşısında saygı nöbeti bekleyecektir.

Zafer, Yavuz’a Aziz Naaşı tevdi edinceye kadar silahlı bir kıt’a ile saygı duruşunu devam ettirecektir.

Yavuz 19 Kasım 1938 sabahı tente yapmış olacaktır.

Aziz Naaş muhribe ve mayın iskelesine Yavuz’dan çıkarıldığı misüllü deniz erkanı tarafından çıkarılacaktır.

İzmit’e yaklaşırken muhripler ve Yavuz ışıldaklarını her ihtimale karşı hazırlayacaklar ve trenin hareketi ve iskeleye yanaşma geceye kalırsa iskele ve istasyon güzergahı bir plan dairesinde tenvir olunacaktır.

Merasime iştirak edecek ve gemi ile seyahat edecek sinemacılar:

Necdet,
Behçet Kemal,
Cezmi,
Osman,
Recep. 


ATATÜRK’ün Ebediyete İntikali Sebebiyle Donanma Komutanı Tümamiral Şükrü OKAN’ın Büyük Millet Meclisi Reisi’ne Gönderdiği Taziye Telgrafı



Bay Abdülhalik Renda
Büyük Millet Meclisi Reisi ve Cumhurbaşkanı Vekili
ANKARA

1724 Sarıyer 3239 10/11/38 15/35
Denizdeki cenaze merasimine iştirak eden gemiler şunlar idi:

TÜRK Gemileri:

Yavuz muharebe Gemisi, Hamidiye Kruvazörü, Zafer,Tınaztepe Muhripleri, Savarona Gemisi, Dumlupınar, Gür Denizaltı gemileri, Doğan, Martı Hücumbotları,

Şehir hattı vapurları ve motorlar

Yabancı Harp Gemileri:

Malaya Muharebe Gemisi-İngiliz .İçinde Akdeniz Başkomutanı Oramiral Budley Pound bulunuyordu.

Emin Bertin Kruvazörü-Alman

Emden Kruvazörü –Alman

Moskova

Regina Maria Muhribi-Romen

Hydra Muhribi-Yunan

Uğurlama Töreni

Aziz Atatürk’ün tabutu Dolmabahçe’de 19 Kasım 1938 saat 09.00 sularında top arabasına konarak büyük bir merasim ile Sarayburnu’na getirilmiştir. Sarayburnu’nda bir dubaya yanaşmış bulunan Zafer muhribinin kıç tarafındaki katafalka konularak muhrip hareket etmiş ve Haydarpaşa önünde demirli bulunan Yavuz gemisinin sancak tarafına yanaşarak tabut Yavuz’un kıç tarafındaki katafalka konulmuştur.

Zafer gemisi komutanı Binbaşı Muzaffer BESEN, Donanma Komutanı Koramiral Şükrü OKAN, Harp Filosu Komutanı Tümamiral Mehmet Ali ÜLGEN idi. 


ATATÜRK’ün Ebediyete İntikali Sebebiyle Donanma Komutanı Tümamiral Şükrü OKAN’ın Büyük Millet Meclisi Reisi’ne Gönderdiği Taziye Mektubu

Bay Abdülhalik Renda
Büyük Millet Meclisi Reisi ve Cumhurbaşkanı Vekili
ANKARA

1724 Sarıyer 3239 10/11/38 15/35

Cumhurbaşkanımız ATATÜRK’ün hepimizde pek büyük ve derin acılar bırakan vefatları sebebiyle tüm Donanma mensubininin çok içten taziyetlerini kendiminkiler ile birlikte en üstün saygılarımla arz ederim.

Donanma Komutanı
Tümamiral
Şükrü OKAN 

Kaynak