307 1.4 hdi 1depo=1580km yaparmı?

Bizi Takip Edin

   Bir depoyla 1580 km? 
Peugeot 307 1.4 HDI ile İstanbul-Antalya arasında gayrıresmi bir yakıt tüketimi rekoru denemesi... Gerçek koşullarda düşük bir ortalama hızda ne kadar az tüketilebilir? 

Erkan Altınsoy 

Yolu tamamlayıp biraz uğraştıktan sonra Antalya'da benzinciyi bulup yakıt almak üzere aracı durdurdum. Araçtan inmeden sol kapıyı açarak pompadaki görevliyi çağırdım, "İstanbul'da Kozyatağı'nda depoyu doldurdum, buraya kadar 700 km geldim, ibre hala yarıdan fazla gösteriyor!" dedim. Görevlinin ilk tepkisi, "İbre yanlış gösteriyor?" oldu. "Hayır" dedim, "gayet doğru gösteriyor!". Bunun üzerine, "nasıl geldin, yavaş mı geldin" muhabbeti başladı ve o da acaba depo kaç litre alacak diye en az benim kadar meraklandı. Depoyu büyük bir titizlikle doldurdu. Hatta pompa üçüncü kez de otomatik olarak atınca (Peugeot, kullanım kitapçığında pompa üçüncü kez atınca doldurmayı bırakın diyor) yeterli olduğunu söyledim, ama bir hakem titizliğiyle, "dur, dur, hile yok" diye takılarak biraz daha doldurdu. 703.7 km geçmiştim İstanbul'da depoyu doldurduktan sonra. Değerli pompacı arkadaşımızın bütün çabalarına rağmen 26.58 litre motorin alabildi depo. Benzin pompasının göstergesine göre ödeyeceğim tutar da (o günkü fiyatla) 59.01 YTL idi, yani yakıt masrafım. Bu tüketim 100 km'de ortalama 3.77 litreye karşılık geliyordu. Yani, görev tamam, amacıma ulaştım. Sabah 07:45 İstanbul Kozyatağı'ndan depoyu doldurup yola çıktıktan sonra hava kararırken, 703.7 km'nin ardından 18:45'te Antalya'daki benzinciye hedeflediğim sürede ve hedeflediğim yakıt tüketimiyle ulaşmış oldum. Başlıktaki sorunun cevabı, evet, bir depoyla 1588 km gidilebilir! 
Nasıl bir yolculuk oldu? 

Bu yolculuk aslında aşırı yavaş giderek yapılmış bir yolculuk olmadı. Her şeyden önce, gerçek trafik koşullarında yapıldığı için, trafik kurallarına ve daha genel olarak trafik güvenliğine uygun bir şekilde kullanmak gerekiyordu. Bu nedenle yolculuğun ilk bölümünde İstanbul'da Kozyatağı'nda depoyu doldurduktan sonra TEM Adapazarı kavşağına kadar otoyolda hedef hız 90 km/s idi. Otoyolda daha yavaş gitmek tehlikeli çünkü diğer araçlarla hız farkı ne kadar yüksekse, kaza riski de o kadar artıyor. Adapazarı gişelerden itibaren Antalya'ya kadar ise hedef hız 80 km/s idi. Sonuçta, yemek ve diğer molalar için harcanan zaman çıkarılıp kalan zaman ile geçilen kilometre hesaplandığında ortalama hız 71.2 km/s olarak çıktı. Adapazarı'na kadar olan bölüm yolun beşte birinden biraz fazlasını oluşturuyordu. Bu nedenle otoyoldaki hızın ortalama hıza etkisi fazla olmadı. Ortalama hızın düşük çıkmasının nedeni tabii ki gerçek koşullarda gidilmesi. Gişede, trafik ışığında durup beklemek, yavaş araçların arkasında bir süre gitmek, jandarmanın kimlik kontrolü için durdurması vb. biraz zaman kaybına neden oldu. Ayrıca Kozyatağı'ndan TEM'e çıkmadan önce küçük bir kaza nedeniyle 1-2 dakikalık bir sıkışıklık oldu ve Antalya'ya ulaşınca da istediğim benzinciyi buluncaya kadar akşam trafiğine (neyse ki İstanbul kadar kötü değil) yakalanıp vakit ve yakıt kaybettim. Ama gerçek koşulda testte zaten böyle şeyler olması beklenir. Bunun dışında, artık bende alışkanlık haline geldiği üzere, yumuşak bir şekilde hızlandım, uygun zamanlarda gecikmeden üst vitese geçtim ve öndeki trafiği iyi bir şekilde izleyerek ve mümkün olduğunca az gaz vererek fren yapma ihtiyacını en aza indirmeye çalıştım. Her aracın motorunun ve vites kutusunun özellikleri farklı. 1.4 HDi motorunun 307'de kullanılan versiyonu 160 Nm torkunu 2000 devir/dakikada veriyor. Hedef yol boyunca aracı beşinci viteste 2000 d/d civarında tutmaktı. Bazen düz yolda yavaşlayınca ya da yokuş çıkarken dördüncü vitese geçmek gerekti. Bunun dışında, en yüksek hız en düşük tüketim hedefine uygun olarak şanzıman hep beşinci vitesteydi. 
Artık 307'de sunulmayan bir motor: 1.4 HDi 

Doğrusu Golf sınıfı da denilen bu sınıfta Peugeot'nun 307'de 1.4 litrelik (70 beygir) bir motor sunması birçok kişiye şaşırtıcı gelmişti. Çünkü, genelde bu hacimdeki motorlar daha küçük sınıftaki otomobillerde sunulur. Tabii, teknoloji birçok eski genellemeyi geride bırakmaya neden oluyor. Aslında, 1.4 litrelik yüksek basınçlı ortak yakıt hattına (common rail) sahip bu turbodizel motorun sağladığı tork 1.6 litrelik benzinli bir motorun torkundan daha fazla. Üstelik bunu, 3500-4500 gibi devirlerde değil, daha 2000 d/d'den itibaren sağlıyor. Yani çok daha kullanışlı. Buna rağmen, bu kasayla bile en az tüketen dizel motorlar kadar da düşük yakıt tüketimine sahip. Fabrika rakamlarına göre şehir içi tüketimi 5.5 litre/100 km. Benim İstanbul'un yoğun trafiğinde elde ettiğim rakam ise 6.5 litre/100 km civarında. Yani, koşullar göz önünde bulundurulduğunda gerçekçi sayılır. Şehir dışı tüketimi ise fabrika rakamlarına göre 4.0 litre. Antalya yolculuğu bunun hayal ürünü olmadığını gösterdi. Normalde, araç yüklüyken normal hızlarda bile şehirlerarası yollarda 5 litre civarında bir tüketim elde edilebiliyor. Peugeot, yenilenen 307'de bu motorun yerine 1.6 litre 110 beygirlik dizel motorun daha düşük güçteki modeli 90 beygirlik motoru sunuyor. Bu yeni motor artık sunulmayan 1.4 HDi motora göre daha iyi performans sağlıyor ama yüzde 10 civarında daha fazla tüketiyor (ortalama 4.5 litre yerine 4.9 litre/100 km) 1.4'ün çok cimri olduğunu düşünürsek, yine de düşük sayılabilecek bir tüketim rakamı bu. Ama daha çok şehir içinde kullanıldığında aradaki fark açılıyor. Benim gibi ekonomiye daha çok önem verenler için 1.4 HDi iyi bir seçenekti. Hatta bu motorun 16 supaplı 92 beygirlik bir kardeşi de Citroen tarafından C3'te kullanılıyordu. 

Dizel motor kullanım tekniği 

Dizel satışlarının artması ve dizel motorlu araçların trafiğe çıkmasıyla birlikte bazı uyum sorunları da yaşanmaya başlandı. Sürücülerin bir bölümü (taksiler dahil) dizel motoru benzinli motor gibi kullanıyor, üst vitese geçmeden önce 4000-4500 devir/dakika'ya kadar çıkıyor. Halbuki, dizel motorların verimliliği (çoğunlukla) 3500 d/d'den sonra hızla düşmeye başlıyor. Hem daha iyi hızlanma hem de daha düşük yakıt tüketimi için üst vitese geçip, torkun en yüksek olduğu 2000 ile 3500 arasındaki devirlerden yararlanmak gerekiyor. Ekonomik kullanmak istiyorsanız, tercihen 2000 ile 3000 d/d arasında kalınmalı. Yani, 3500 d/d'deyken hızlanmak istiyorsanız yapmanız gereken en doğru şey önce üst vitese geçip ondan sonra gaza basmak olacaktır. Dizel motorların özellikleri genel olarak benzese de, tork eğrileri (hangi devirde ne kadar tork sunduklarını gösteren grafik) ve vites oranları farklılıklar gösteriyor. Bu nedenle, araçla ilgili biraz bilgi edinmek aracı daha verimli kullanmak açısından yararlı olur. Doğrudan direksiyona oturan biri de motorun hangi devirden itibaren iyi tepki göstermeye başladığını ve bu yüksek çekiş gücünün hangi devirlere kadar devam ettiğini zaman içinde anlayabilir ve alışabilir. Motorun özelliklerine uygun bir şekilde kullanılmasıyla hem daha iyi performans elde ediliyor hem de yakıt tüketimi düşüyor. 
Başka araçlarla da bu yakıt tüketimine ulaşmak mümkün mü? 

Artık satılmayan 1.4 HDi motorlu 307 şu anda yolda görebileceğimiz büyüklüğü ne olursa olsun en ekonomik araçlardan biri. Daha düşük yakıt tüketimi için aynı motoru kullanan daha küçük otomobillerden başlayarak mini sınıftaki otomobillere bakmak gerekir. Örneğin, Peugeot 206, Citroen C3, C2, Ford Fiesta (1.4 TDCi, aynı motor). Bu motor bir ara Citroen'in 307 ile aynı sınıftaki eski Xsara modelinde de sunuldu. Peugeot-Citroen'in dizel motorları, aynı zamana Ford'da ve Volvo'da da kullanılıyor. Bunun yanında, yeni nesil yüksek basınçlı yakıt hattını (common rail) kullanan birçok şirket çok verimli dizel motorlar sunuyorlar. Renault ve Fiat da bu alanda önemli uzmanlığa sahip. VW Grubu (VW, Audi, Skoda, Seat) ise pompa enjektörlü dizel teknolojisiyle düşük yakıt tüketimi sağlıyor. Araçların teknik bilgilerinde yakıt tüketimleriyle ilgili ayrıntılar belirtiliyor. Az yakıt tüketen birçok dizel (ve benzinli) araç seçeneği var. Ama, bu testte de görüldüğü gibi, aracın ne kadar tükettiği kadar, nasıl kullanıldığı da önemli. Ekonomik araç + ekonomik sürücü = ekonomik tüketim. 

Şehir Efsaneleri: "bu araba gaz yemiyor", "bu motor bu kasayı çekmiyor" vb. ! 

İnsanların birbirinden duyduğu ve tekrarladığı şehir efsanelerinden biri olan "bu araba gaz yemiyor" tabiri de aracın kullanımıyla ilgili. Trafikteki bir durumda yanlış viteste yakalanıp, vites değiştirmeden gaza basınca araba "gaz yemiyor" doğal olarak. İnsanlar, "ben yanlış viteste yakalandım, benim hatam" diyemiyor, "araba gaz yemiyor" diyorlar. Bu sürücülere asıl sizin kafanız "gaz yemiyor" demek lazım. Araç otomatik vitesli değilse, zaman zaman vites değiştirme ihtiyacı doğar. Bundan doğal bir şey olamaz (Kusura bakmasınlar, insanların iftiralarına karşı otomobilleri ve motorları savunmam gerekiyordu). Tabii ki bazı motorlar nispeten daha düşük güce ve torka sahip ama yine de doğru kullanıldıklarında gayet iyi bir performans verebilirler. 

Buna benzer bir konu da "bu motor bu kasayı çekmiyor" deyimi. Bunu söyleyenleri tebrik ederim. Fabrikaya bağlı çalışan binlerce araştırma ve geliştirme mühendisinin göremediği bir şeyi görmüşler... Her otomobil çeşitli güçteki benzinli ve dizel motorlarla sunuluyor. Bazıları düşük güçte ama ekonomik oluyor, bazıları da nispeten daha yüksek güçte oluyor ve daha çok yakıt tüketiyor. Bütün bu motorlar araçlar üzerinde, tam yüklü olarak normal trafik koşullarında da test edildikten sonra piyasaya sunuluyor. Müşteriler de araçların özelliklerini ve performans bilgilerini inceledikten sonra satın alıyor. Ama vatandaş aracı almış, ya yukarıdaki gibi yanlış viteslerde yakalanıyor ya da motor gerçekten istediğinden az performans veriyor. Ama burada suçlu aranacaksa, araç, motor ya da fabrikada aranmamalı, aynaya bakmak yeterli. Çünkü, herkes satın almadan önce aşağı yukarı nasıl bir performansla karşılaşacağını biliyor ya da alacağı aracı test edebiliyor. 

Lastiklerin yakıt tüketimine etkisi 

307 1.4 HDi'deki standart lastikler Continental EcoContact EP 195/65 15 idi. Bu lastiğin (modelinin) bileşimi (bir başka deyişle, hamuru) daha sert. Bu sayede düşük yakıt tüketimine katkıda bulunuyor. Bu tür "çevreci" lastiklerin yuvarlanma direnci normal lastiklere göre yüzde 10'u aşan oranlarda daha az olabiliyor. Ama bu durum yakıt tüketimine yüzde 10 olarak yansımıyor tabii, çünkü yuvarlanma direnci, birçok değişkenden sadece bir tanesi (diğerleri, mekanik sürtünme, hava sürtünmesi vb.). Ama yine de başka lastiklere göre daha düşük bir tüketim sunuyor. 

Dizel araç maliyet hesabı yanlış yapılıyor 

Dizel araçların kullanıcıya maliyetini hesaplarken hep şöyle bir yöntem izleniyor. Örneğin, aynı motor gücüne ya da donanım düzeyine sahip benzinli araçla arasındaki fiyat farkına bakılıyor (diyelim ki dizel 35,000 ve benzinli araç da 30,000 olsun). Sonra da her iki aracın yıllık yakıt tüketimi maliyetleri hesaplanarak aradaki fark (dizelin avantajı) bulunuyor. Bu da örneğin, 15,000 km geçildiğinde 2000 YTL olsun. Bu yönteme göre, deniyor ki, dizel aracın verilen 5000 YTL fazla fiyatı çıkarması için 2.5 yıl gerekiyor. Burada göz ardı edilen önemli bir şey var. Bu araçları diyelim ki 2.5 yıl sonra satmaya kalkıştık. Dizel motorlu araç benzinli araçla aynı fiyata mı satılacak? Hayır, tabii ki. Herkes biliyor ki dizel araçlar kullanılmış olarak satılırken de daha yüksek fiyata satılıyor. Bu şekilde, fiyat anlamında maliyetin bir kısmı sonraki kullanıcıya aktarılmış oluyor. Bu nedenle dizel aracın, benzinliye göre fiyat farkının hepsini bir kaç yıl içinde yakıt tasarrufuyla çıkarması gerekir diye düşünmek çok doğru olmuyor. 

Resmi yakıt tüketimi rakamları nasıl elde ediliyor? 
Resmi yakıt tüketimi testlerinin amacı müşterilere farklı modellerin standart testlerdeki yakıt tüketimi hakkında karşılaştırmalı bilgi sunmak. Gerçek hayattaki çok değişken koşullar nedeniyle kuralları sıkı sıkıya belirlenmiş ve karşılaştırılabilir bir test yapılması gerekiyor. Şu anda Avrupa'da AB'nin 80/1268/AET (en son 2004/3/EC ile değiştirildi) direktifine göre yakıt tüketimi testleri yapılıyor. Uluslararası alanda kabul gören bu testler önceki testlere göre gerçek koşullardaki yakıt tüketimini daha doğru gösteriyor. 

Testte kullanılacak araçların en az 3000 km kullanılmış olması gerekiyor. Test iki bölümden oluşuyor; şehir içi ve şehir dışı. 

Şehir içi testi 

Bu test bir laboratuarda 20°C ila 30°C sıcaklıkta döner bir yol üzerinde motor soğuk olarak başlanarak yapılır. Bu testte çeşitli hızlanmalar, sabit hızda gidişler, yavaşlamalar ve boşta çalışmalar bulunuyor. En yüksek hız 50 km/s, ortalama hız 19 km/s ve geçilen mesafe de 4 kilometredir. Aşağıdaki grafikteki birinci bölüm bu testi gösteriyor. Testin bu bölümü şehir içinde sürekli dur kalk trafiğini yansıtıyor. 

Şehir dışı testi 

Bu test şehir içi testinin hemen ardından yapılır ve aşağı yukarı yarısı sabit hızda gidişten ve geri kalın da hızlanma, yavaşlama ve biraz boşta çalışmadan oluşur. En yüksek hız 120 km/s, ortalama hız 63 km/s ve geçilen mesafe de 7 kilometredir. Bu test de aşağıdaki grafiğin sağ tarafında gösteriliyor. 

Ortalama yakıt tüketimi rakamı 

Ortalama yakıt tüketimi şehir içi ve şehir dışı rakamlarının bileşimidir. Bu nedenle, her iki testin her bölümde geçilen mesafeye göre ağırlıklı olarak alınmış ortalamasıdır. 

yakıt tüketimi testi grafiği 
Yukarıdaki hız ve zaman grafiğinde test sırasındaki hızlanmalar, yavaşlamalar, sabit hızda gidişler ve boşta çalışmalar gösteriliyor. Belirtilen zamanlara ve hızlara aynen uyulması büyük önem taşıyor, izin verilen toleranslar çok düşük. Bu nedenle, testi yapan sürücülerin çok dikkatli olması ve testi çok hassas bir şekilde uygulaması gerekiyor. Bazen testin doğru olarak yapılıncaya kadar 25-30 kez tekrar edilmesi gerekebiliyor. Test sürücülerinin işi hiç de kolay değil, ama testlerin karşılaştırılabilir olmasının başka yolu da yok. 
Test bilgileri 
Test Tarihi: 27.03.2006 (motorin fiyatı ve maliyet rakamları da aynı tarihin) 

Sabah Yola Çıkış (Kozyatağı, Hal, Petrol Ofisi) = 07:45 

Antalya Varış (Petrol Ofisi, Erdemli Petrol) = 18:40 

Toplam Süre : 10 saat 55 dakika 

Geçilen kilometre: 703.7 km 

Toplam yolculuk süresi (molalar dışında) = 9 saat 53 dk 

Ortalama hız (yaklaşık) : 71.2 km/s (trafik ışığı, gişe, trafik sıkışıklığı vb. dahil) 

Tüketilen yakıt miktarı (motorin) : 26.58 litre (deponun pompada aldığı yakıt) 

1 litre yakıtla gidilen ortalama mesafe = 26.474 km 

100 km'de ortalama tüketim = 3.77 litre 

Yakıta (26.58 litre) ödenen tutar = 59.01 YTL 

0.083 YTL / kilometre 

100 km'de = 8.30 YTL (27.03.2006 tarihindeki yakıt fiyatlarına göre) 

Bu tüketime göre bir depoyla (60 litre) tahmini menzil = 1588.44 km. 

Peugeot 307 1.4 HDI (2004 model) resmi yakıt tüketimi rakamları, şehir içi, şehir dışı, ortalama = 5.5 - 4.0 - 4.5 litre/100 km. 

Lastikler = standart Continental Ecocontact EP 195/65 R 15 H 

Lastik basıncı = ön 2.4 bar, arka 2.55 bar (üreticinin önerisi, normalde ön/arka 2.4 bar, yüklüyken, ön: 2.6, arka 3.0 bar) 

(alıntıdır)

Yanıt Yaz	Sayfa 12 >