Yakıtlarına göre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li
olmak üzere ayrılırlar. Benzinli motorun yakıtı
benzin; Dizel motorun yakıtı Mazot (motorin);
LPG'li motorun yakıtı ise LPG gazıdır.
Silindir diziliş şekillerine göre motorlar sıra
tipi, v tipi, yıldız tipi, boksör tipi
şeklindedir.
Soğutma sistemine göre motorlar, su
soğutmalı ve hava soğutmalı diye ikiye ayrılır.
Yanma sistemine göre motorlar, içten yanmalı ve
dıştan yanmalı diye ikiye ayrılır. Araçlardaki
motorlar içten yanmalı motorlardır. İçten
yanmalı motorlar ise, mazot, benzin ya da
motorin yakarlar.
Motorlar, çalışma zamanlarına göre, iki zamanlı
ve dört zamanlı motorlar diye ikiye ayrılır.
Benzinli motorlarda ateşleme, sıkıştırılmış
benzin-hava karışımının buji ile ateşlenmesi ile
olur.
4 zamanlı motorlarda 4 zaman, sırası ile
şöyledir: Emme, sıkıştırma, ateşleme (veya
genişleme; iş zamanı da denir), egzost.
Enjektörlerden püskürtülerek ateşleme yapılan
motorlarda yakıt olarak motorin kullanılır.
Katalitik konvertör kullanılan araçlarda yakıt
olarak, kurşunsuz benzin kullanılır.
Bir motorun bazı parçaları şunlardır: marş
motoru, piston, segman, piston kolu, silindir
kapağı, supap kapağı, eme manifoltu, egzost
manifoltu, silindir gövdesi, silindir gömleği,
karter, conta, külbütör, emme supapı, ekzost
supapı, supap iteceği, krank mili, kam mili,
volan dişlisi, eksantrik dişlisidir.
Dizel motorda ise bunların dışında, mazot
pompası (enjeksiyon pompası) ve enjektör de
bulunur.
Benzinli motorlarda, üsttekilerin dışında
karbüratör, benzin pompası, buji, disribütör,
bobin vardır.
Benzinli motorun ateşleme siteminin bazı
önemli parçaları şunlardır:
Akü, kontak anahtarı, endüksiyon bobini,
distribütör, buji ile distribütör içinde bulunan
platin takımı, alçak yüksek gerilim kabloları
kondansatör, tevzii makarasıdır.
Bezinli motorlarda bujinin görevi ateşlemeyi
sağlamaktır. Benzinli motorlarda bulunan
distribütör' ün en önemli görevleri endüksiyon
bobininden gelen yüksek voltajı bujilere
dağıtmanın yanı sıra, platin ve meksefe
yardımıyla yüksek voltajın oluşumunu sağlamak,
ayrıca tevzii makarasıyla da elektrik dağıtımını
sağlamaktır.
Endüksiyon bobini aküden gelen voltajı 15.000 -
25.000 volta çıkarır.
Bujilere ateşleme sırasına göre akım dağıtan
distribütördür. Motor çalışmazken kontak
anahtarı, ateşleme durumunda açık unutulursa
platin ya da bobin yanabilir.
Aracın belirli bir km.'sinden sonra bazı
parçaları değişmelidir. Bunlardan biri platin ve
bujidir. Ateşleme sistemi ayarlarından biri buji
ayarı ve diğeri ise platin ayarı ile avans
ayarıdır.
Platin meme yapmış ise meksefe (kondansatör)
yanabilir. Platin meme yaparsa zımparayla
temizlenir.
Motorun çalışması sarsıntılı ise, sebebi buji
kablolarından birinin çıkmış olması olabilir.
Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının
sebeplerinden biri bujilerin normal ateşleme
yapmaması,
bir diğeri de platin ayarının bozuk olması
ayrıca bujilerin kurum bağlanmış olmasıdır.
Bujiler ayarsız ve aşınmış ise motor çekişten
düşer.
Buji ayarları yanlış yapılmış bir aracın egzost
dumanı siyahtır.
Motorun egzostundan siyah duman çıkması
durumunda karışım oranı da kontrol edilmelidir.
Benzinli motorun yakıt sisteminin
parçalarından bazıları şunlardır:
yakıt deposu, yakıt pompası, yakıt göstergesi,
karbüratör, hava filtresi, emme manifoltu.
Dizel motorun yakıt sisteminin parçalarından
bazıları şunlardır: yakıt deposu, besleme
pompası, mazot filtresi, enjeksiyon pompası,
enjektör, ısıtma kızdırma bujileri, yakıt
göstergesi.
Hava filtresinin görevi, karbüratöre
giren havayı süzmek ve ve sessiz emiş
sağlamaktır. Hava filtresinin tıkanmasını
önlemek için basınçlı hava ile temizlemeliyiz.
Öte yandan, hava filtresi tıkalı olan motor
zengin karışımla çalışır. Filtre yine de
temzilenmeden motor hala çalıştırılırsa motor
boğulur.
Karbüratör, emme manifoltu üzerindedir ve
sadece benzinli motorlarda olur. Benzin-Hava
karışımını ayarlar. Karbüratörün karıştırma
oranı 1/15'tir.
Jikle devresinin görevi, soğuk havalarda
motorun çabuk çalışmasını sağlamaktır. Jikle
devresi karbüratörde bulunur. Jikle kelebeği,
karbüratörün hava giriş deliği önünde bulunur.
Yağ filtresi yağı süzer ve temizler.
Silindir içindeki yanmış gazlar egzost manifoldu
ile dışarı atılır.
Egzost susturucusu, basınçlı olarak çıkan
yanlış gazların sesini azaltır. Eğer aracın
egzostundan fazla ses çıkıyorsa susturucu patlak
olabilir.
Supap ayarı, en önemli motor ayarlarından
biridir. Soğuk ve sıcak ayar olarak ikiye
ayrılır.
Bir aracı kış şartlarına hazırlarken en önemli
noktalardan biri hava filtresini kışlık
pozisyona almak ve otomatik jikle kışlık
pozisyonuna çevirmektir.
Araçta yakıt ikmali yapılırken motor stop
edilir.
Ayağımızı gaz pedalından çeksek bile motorun
hala çalışmasını sağlayan devre rölanti
devresidir.
Yakıtın içinde toz-su-pislik vs. varsa motor
tekleyerek çalışır.
Yakıt sistemi ayarlarından biri rölanti
ayarıdır.
Boğulmuş bir motoru çalıştırmak için gaz
pedalına sonuna kadar basılarak marş yapılır.
Motor ısınıca stop ediyorsa karbüratöre de
bakılmalıdır.