307 - Motor yağı seçiminde "çiftlikbank" sendromu !?

Teyze ne demiş; "BU KADAR İNSANIN APTAL OLAMAYACAĞINI DÜŞÜNDÜK" Öncelikle "geçmiş olsun" dedikten sonra "yazdıklarımın amacı kimseyi aşağılamak/ötekileştirmek değildir" demekte fayda görüyorum ki bu konuda yapılan pek çok deney vardır. Yazıyı okumaya devam etmeden önce hiç bir şey bilmeyen tek bir kişinin bile diğer insanları olumsuz yönde nasıl etkileyebileceğini görmek adına bu deneyi mutlaka izlemelisiniz;

ŞİMDİ ASIL KONUYA GELEBİLİRİZ...

"2006 model 1.6 HDI motorlu aracım için hangi yağı tercih etmeliyim ?"

Böyle bir soruya 15 yaşında bir ergen, hiç PSA üretimi motor görmemiş hatta ehliyeti bile olmayan bir vatandaş cevap verebiliyor. Tartışma ortamlarımızda;

1.6 HDI motorun geliştirilmesinde görev almış mühendis var mı ? SANMIYORUM
Patronun daha çok kar ettiği markayı satmasını istediği halde araca daha uygun olan yağı önerebilecek yetkili servis personeli var mı ? SANIRIM YOKTUR
"20W-50 koy, geç... yağa boşuna fazla para verme" diyen "iyi niyetli usta" var mı ? ARADA BİR DENK GELİYOR

Peki kimin önerdiği yağı seçmeliyiz ?

Aracın üreticisi bile birden fazla seçenek sunuyor ve araçla birlikte teslim ettiği dökümana şöyle yazdırıyor; 5W-30 / 5W-40 / 10W-40 tercih edebilirsin hatta ispanya, portekiz, yunanistan gibi ülkelerde yaşıyor (sıcak iklim) ve benzin motorlu aracıma sahipsen 15W-50 bile kullanabilirsin. Tabi aynı sayfalarda 2 tane dikkat çekici ayrıntı var;

1-) W (KIŞ) harfiyle birlikte verilen ilk rakamın soğuk çalıştırmada en düşük ortam sıcaklığı olması (0W= -45 derece / 5W= -35 derece / 10W= -20 derece)

ikinci rakamın yine soğuk çalıştırma için en yüksek ortam sıcaklığı olması (20= +20 derece / 30= +45 derece / 40= +50 derece)

Yani 5W-30 yağ ile aracın bulunduğu yerdeki hava sıcaklığı -35 ila +45 arasında ise motor soğukken çalıştırıldığında yağ görevini yapar... derken "aynı yağın farklı sıcaklıklarda aynı oranda ya da başka marka bir yağın aynı sıcaklıklarda benzer oranlarda görev yapacağı anlamı çıkmaz" demekte de fayda var. Motor ısındığında W ile belirtilen değerin önemi kalmaz !

2-) Tavsiye edilen yağ markası ve tipi/modeli

SAE değerleri farklı yağların akışkanlık karşılaştırması;

BEN O MARKAYI ALMAK İSTEMİYORUM

Olabilir, benimde tercih etmediğim/almadığım markalar var. Ayrıca yeniliklere açık olabilir hatta macera arayabiliriz. Peki bu durumda ne yapacağız ?

Sanırım bu yazı oldukça uzayacak... İşte bu konu forumlarda sorulabilecek türden çünkü karşılaştırma yapabilmek için yağın teknik dökümanını yorumlayamayacak insanlar vardır... Mineral, sentetik, yarı sentetik, sentetik gibi, full sentetik, %100 sentetik gibi ayrımlara girmeden (yeni teknolojiler genellikle eskisinden iyidir eklemesi yaparak) onlar için devam edelim;

Evet, yukarıda adı geçen aracın kullanım kılavuzunda 5W-30 için Total Quartz Future 9000 yağ tavsiye edilmiş, yağın teknik dökümanına ( http://www4.total.fr/AMO/Liban/PDF/QUARTZ%209000%20FUTURE%205W-30%20ENG.pdf" rel="nofollow - http://www4.total.fr/AMO/Liban/PDF/QUARTZ%209000%20FUTURE%205W-30%20ENG.pdf ) baktığımızda 230 derecede alev alacağı, 15 derecede özgül ağırlığının metreküpte 851 kilogram olduğu gibi aracına senede bir 3-4 litre yağ koyan bizleri pek de ilgilendirmeyen bilgilerin dışında önem arzeden 4 farklı bilgi var (Verileri diğer marka yağlar ile karşılaştırırken mesela ASTM D445 gibi aynı standarda bağlı değerler olup olmadığına dikkat edilmeli);

1-) -36 dereceye kadar akıcılık

2-) +40 derece sıcaklıkta 54,0 mm2/s (cst) kinematik viskozite

3-) +100 derece sıcaklıkta 9,8 mm2/s (cst) kinematik viskozite

4-) Viskozite indeksi: 170

1. madde : zaten yağ üstünde yazan 5W ibaresi sayesinde -35 dereceyi yeterli görmüştük aslı -36 imiş

2-3. maddeler : yağın akmaya karşı gösterdiği direnç

4. madde: bu değer ne kadar yüksek ise sıcaklık değişimi sebebiyle akıcılıkta meydana gelecek değişim o kadar azdır.

Günümüzde artık pek bilinmeyen bir konudan bahsedelim...

Eskiden teknik dökümanlarda HTHS (high temperature high shear viscosity) olarak adlandırılan 150 derecede yapılan ölçüm değerleride yazardı günümüzde çoğu üretici bu bilgiyi vermiyor ancak cst ile doğru orantılıdır ve 3/4/5 gibi (Yanlış hatırlamıyorsam standarda göre en düşük 1.7 olabilir) ve genelde küsüratlı olan çok daha düşük değerlerdir. Yüksek sıcaklığa ulaşan yağın (daha doğrusu metal ile reaksiyona girmek üzere katık olarak kullanılmış sülfür, çinko, fosfor gibi bileşikler) motor içindeki en küçük aralıklarda örneğin sekmanlar ile gömlekler arasında iş görme yeteneğini gösterir, hani şu reklamlarda metale sarılan maddecikler var ya ? işte bunların birbirlerinden, metalden ayrılması/ayrılmaması durumuna işaret eder. Küçük değerler soğuk çalıştırmada koruma ve kullanımda düşük yakıt tüketimi sağlarken yüksek değerler soğuk çalıştırmada daha fazla aşınma ve aynı kullanım şekline rağmen daha fazla yakıt sarfiyatına sebep olur. Tabiki düşük yakıt tüketimini yüz kilometrede litre bazında düşünmeyin, çok küçük farklardır. Ayrıca 1750 devirde max torku üreten bir motor sürekli 4 bin devirlere çıkartılıyorsa yüksek değerlere sahip bir yağ tercih edilmelidir.

Motor yıpranmasının çok büyük bir bölümü soğuk çalışmada, çok daha küçük bir bölümü sıcak çalıştırmada ve ufacık, küçücük, minnacık bir bölümü çalışma saati boyunca gerçekleşir. Peki dökümanlarda neden -20 derecedeki kinematik viskozite bilgisi bulunmaz ? Kural koyucuların tüketiciler tarafında değilde üreticiler tarafında olması gibi mantıklı bir nedeni olabilir ! Bu arada motor yağı ambalajlarında yarışlarda kullanılan araçlara ait resimlerin yerleştirilmiş olmasının %100 sentetik olmayan yağın ambalajına sentetik teknolojili, full sentetik vs. yazılmasından farkı yoktur... pazarlama, pazarlama ! 18.000 devire çıkabilen motorlar ile trafiğe çıkan araçların motorları aynı şeyler değildir ! Sonuç olarak;

Birilerinin peşine takılıp yağ seçimi yapılmaz.
Pazarlama taktiklerine kurban olunmaz.
5W-30 yağlar Türkiye'nin her yerinde kullanılabilir.
4. Maddedeki viskozite indeksi ne kadar yüksek ise o kadar iyidir.
mm2/s (ve HTHS) ile ifade edilen veriler düşük ise soğuk çalıştırmada, yüksek ise motor sıcakken/devirli kullanımda daha iyi koruma sağlar.

400 beygir motora sahip bir araca binmiyorsak... Yağ seçimi yaparken;

A) İklim uygun ve üretici tavsiyesi içinde olmak (duruma göre olmamak) kaydıyla ;

"aracın kilometresi düşük... valla km ile oynanmamış" : 0W-20 / 0W-30
"aracın kilometresi eh işte 200-300 bin falan... ilk sahibini tanıyordum, eminim doğrudur km" : 5W-30 / 5W-40
"aracın kilometresi ohoo oooo... 130 bin gösteriyor ama... fazlaca yağ eksiltiyor !?" : 5W-40 / 10W-40 / 15W-40 / 15W-50
"çok km yapıyorum, senede 2 defa yağ değiştiriyorum" : Kışa girerken düşük (0W-30 gibi), yaza girerken yüksek değerler (15W-40 gibi)

B) Üreticinin tavsiye ettiği yağın değerlerinden çok uzaklaşmamak kaydıyla;

1. "Bir sabah, bir akşam günde en az 2 defa soğuk motor çalıştırıyorum, gideceğim yere varana kadar motor ısınmıyor bile";

a- "Uygun devir/ekonomik kullanımı tercih ederim": düşük cst değerlerine sahip yağ (bu araba alınır)
b- "Hep geç kalırım, ekonomi neymiş ?" : yüksek cst değerlerine sahip yağ (uzak durulur)

2. "Bir sabah, bir akşam günde en az 2 defa soğuk motor çalıştırıyorum ama ah şu trafik yok mu, hep dur kalk 1 saatte gidemiyorum" : üreticinin tavsiyesi ettiği değerlere sahip ortalama yağ

3. "Bir hafta hiç binmiyorum bir hafta 2000 km yol yapıyorum" : üreticinin tavsiyesi ettiği değerlere sahip ortalama yağ

4. "Sabah bir çalıştırırım bir daha motor soğumaz, çoğunlukla uzun mesafe ve uygun devir/ekonomik kullanırım" : yüksek cst değerlerine sahip yağ (en iyi durumdaki motor, bu araba kesinlikle alınır)

5. "Zamanında çok emanet arabaya bindim, şimdi kim istese veririm arabamı" : Sen hangi yağı koysan olur paşam ! (kesinlikle uzak durulur)

Aracın yağ bakım kilometresi gelmemiş olsa dahi her yıl yağ değiştirilmelidir. Havayla temas eden bazı katkı maddeleri özelliklerini belirli bir süre sonunda kaybeder. Katkı maddesi konusu açılmışken kesinlikle motor yağına katkı maddesi ilave edilmez, yağ üreticileri tarafından da tavsiye edilmez. "usta" ların tatlı, ikna edici, yüksek kar hevesli ısrarlarına karşı dik durulur ! Katkı maddelerinin karışması gündeme gelmişken; eksilme nedeniyle yağ ilave etmek gerekirse aynı marka aynı yağ ilave edilmelidir, her yağ değişiminde farklı marka/tip yağ kullanılmamalıdır ! Farklı bir yağa geçilecekse filtre haznesinde, karterde vs. eski yağın kalmamasına azami dikkat edilmelidir.

Neden ki !?

Yağ üreticileri viskozite indeksini artırıcı, düşük sıcaklıklarda akışkanlık sağlayıcı, temizleyici, köpük önleyici, korozyon önleyici, aşınma önleyici, sürtünme iyileştirici vb. amaçlar için farklı katıkları optimum karışım oranları ile biraraya getirirler. Örneğin nötral sülfonatlar metale bağlanmış aşınma önleyici film tabakasını çözdüğü halde kullanılmak zorundadır ancak kabul edilebilir bir oranda ! Yine kirlenmeyi önleyici/temizleyici kalsiyum sülfonat gibi dispersantlar oksit önleyici çinkonun metal yüzeylere tutunmasını engeller. Bir üretici korozif etki gösterecek partikülleri nötralize edip metalle temas etmesini engellemeyi tercih ederken diğer üretici metalleri film tabakası ile kaplama yöntemi ile aynı partiküllerin verebileceği zararı engellemiş olabilir belki başka bir üretici her iki yöntemi birden uygulamıştır. Bir markaya ait yağ içindeki her hangi bir katık (veya oranı) diğer markanın yağa eklediği başka bir katkı maddesini olumsuz yönde etkileyebilir/tümüyle etkisiz hale getirebilir ! Bu arada akıllara "üreticiler sürtünme katsayısını düşüren/aşınmayı azaltan katıkları acık fazla ekleseler de..." diye bir düşünce gelebilir, gelmesin :) Bunun cevabı EURO1...........EURO7 arasında saklı.

-37 derecede yapılmış bir karşılaştırma;

Araçta problem olmaması kaydıyla denenen farklı yağ kullanımında eski yağa göre daha hızlı motor ısınması/hararette artma olmadıysa, yağ eksiltme ve yakıt tüketimi artmadıysa (farkedilmeyecek kadar az olabilir) soğuk havalarda yağdan kaynaklanan geç çalışma (farkedilmeyecek kadar az süreler olabilir) yoksa, (hidrolik sistemle itici vasıtasıyla subapları ayarlayan) motor ısındığında subaplardan şık şık şık sesleri gelmeye başlamadıysa (subap sesi gelmeye başladıysa yağı hemen değiştirmelisiniz), motor sesi ve titreşimi önceki yağda olduğu gibi (veya daha iyi) normal sınırlar içindeyse denenen yeni yağ iyidir denilebilir.

Ne var ki araç sahiplerinin büyük çoğunluğunda; tercih ettikleri her yağın çok iyi çıkmış olduğu izlenimi hasıl olmakta bir kaç ay sonra bu "his" kaybolmaktadır. Sanırım "bilmem kaç lira ödedim... iyidir, iyi olmalıdır" psikolojisi !

Evet yağa para ödenmeli, 20 binde değil 15 binde, 10 binde değil 7 binde... 1 takım jant veya bir ses sistemine harcanan para ile en az 10 yıl yağ/filtre bakımı yapılabilir, daha fazla kilometrede ya da 2 senede bir yağ değiştirmekle tasarruf edilmez !

Kişisel görüşlerimdir... özellikle değinmediğim ve eksik kalmış detaylar olabilir. Okuduğunuz için teşekkürler, saygılar