YOL BİLGİSAYARI

 

Otomobil, icadından sonra kullanımı yaygınlaştıkça,  gerekli birçok unsur ortaya çıkmıştır. Bunlar motor ısısı, yağ basıncı vb. kritik bilgileri sürücüye bildiren ve  hayati önem taşıyan parçalar olmuştur. Analog olarak çalışan bu gibi parçalar çok hassas olmayıp net sonuçlar verememekteydiler.

           

Günümüz teknolojisinde, elektronik devre elemanları kullanılarak ya da ısıya duyarlı çeşitli maddelerin yardımıyla son derece hassas ölçme elemanları üretilmektedir. Bu elemanlar, ilk otomobillerde kullanılan civalı yada elektrikli müşirlerin yerini almışlardır.

 

            Fakat otomobil teknolojisi ilerledikçe başka ünitelerden bağısız çalışan bu elemanlar, elektronik kontrol ünitelerine bilgi veren sensörler olarak üretilmeye ve kullanılmaya başlanmışlardır. Öyle ki, elektronik motor yönetimli araçlarda bu tür kontrol elemanları için başlı başına bir sistem oluşturulmuştur. Yardımcı uyarı sistemleri adı altında toplanan ve gerek motor, gerekse diğer sistemler hakkında sürücüyü bilgilendiren ve uyaran  sistemlerden birisi de “yol bilgisayarı” dır.

 

 Yol bilgisayarı sürücünün örnek süre, yakıt tüketimi, kat edilen mesafe vb. parametrelerin gözetim etmesine olanak sağlar. Gözetim birimi ile gösterge biriminden oluşan yol bilgisayarı gösterge  panosunun (konsolun) üzerinde yer alır.

 

Kumanda düğmeleri ön konsolda veya sağ kumanda kolu üzerindedir. Sistemin özünü bir mikrobilgisayar teşkil etmektedir. Bu bilgisayar giriş ve çıkış birim aracılığı ile bütün sistemi denetlemek üzere programlanmıştır.

 

Algılayıcılardan gelen elektrik sinyalleri veya sürücünün kullanmış olduğu kumanda düğmeleri sinyallerini alır. Gelen bu bilgiler yardımıyla mikro-bilgisayar, verileri hesaplayarak  o anki durumu veya sürücünün isteğini sayısal ekran üzerinde görüntüler.

5.3.1)Yol bilgisayarını oluşturan devreler:

 

·        Dijital ekran ve mikrobilgisayar

·        Araç hız sensörü,

·        Yakıt seviye sensörü,

·        ECU (elektronik kontrol ünitesi),

·        Buzlanma uyarıcı  sensör. 

 

Şekil 5.14 Yol bilgisayarı ve kısımları

 

Çeşitli araçlarda farklı versiyonları bulunan yol bilgisayarı  genel olarak şu bilgileri içerir.

·        Anlık yakıt tüketimi

·        Ortalama yakıt tüketimi

·        Menzil

·        Saat

·        Tarih

·        Kronometre

·        Dış sıcaklık

·        Yolculuk sayacı

·        Ortalama araç hızı

·        Yolculuk süresi

·        Motor yağı sıcaklığı

 

Her bir yolculuk için ayrı ayrı, ortalama yakıt tüketimi ve araç hızı  yol bilgisayarının kontrol ünitesi hafızasına kaydedilir.

 

5.3.1.1)Hız denetim sistemi; Hız sensörü, kilometre teli ile kilometre dişlisi arasına yerleştirilmiştir. Bu sensör, kilometre telinin hareketinden faydalanarak “Hall” ilkesine göre dönüş  hızını elektrik akımına çevirir.

            Hız sensörünün çalışması için 12 Voltluk bir akım gerekir. Sistemde bulunan üçüncü bir kablo ise yol bilgisayarına sinyal taşır. Hız sensörü, yol bilgisayarına karesel voltaj nabızları  şeklinde araç hızı ile bilgileri yollar. Bunların frekansı, kilometre teli hızı ile doğru orantılıdır (yaklaşık her 1metre başına beş nabız).

            Yol bilgisayarı, hız sensöründen  aldığı sinyallerle şu beş unsuru hesaplar:

·        Anlık yakıt tüketimi,

·        Ortalama yakıt tüketimi,

·        Menzil (kalan yakıtla varılabilecek mesafe),

·        Katedilen yol,

·        Ortalama araç hızı.

 

 

 

A : Hız sensörü devre şeması

B : Karesel voltaj sinyali

 

                                                                                                                                            

Şekil 5.15 Hız sensörü

5.3.1.2)Yakıt seviye sensörü; Yakıt göstergesine, yardımcı uyarı sistemi eksik yakıt uyarı lambasına ve yol bilgisayarına akım göndermek üzere iki direnç elemanı  vardır.

 Bir şamandıraya bağlı olan ve hareket edebilen sürgü mekanizması, yakıt seviyesini bir ayarlı dirence iletir. Ayarlı direncin ölçtüğü “direnç" değeri, önceden kontrol ünitesi hafızasına kaydedilmiş ve her belli bir W (ohm) değerine karşılık gelen, litre cinsinden yakıt miktarını ifade eder.

            Yol bilgisayarı, menzili hesaplamak için de sensörden gelen bu direnç değerini kullanır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                       

                                               Şekil 5.16 Yakıt seviye sensörü

5.3.1.3)Elektronik kontrol ünitesi; Gösterge tablosunun altında bulunan dijital beyin yol bilgisayarına bağlıdır.Bu bağlantı sayesinde yol bilgisayarı, motorun çalışma durumu hakkında bilgi alır. Ayrıca, yol bilgisayarı sabit programlanmış motora, özel verilere ve ECU’nin yakıt püskürtme nabızlarına göre yakıt tüketimini hesaplar. Bunlara ilaveten, ortalama yakıt tüketimini, anlık yakıt tüketimini ve menzili hesaplamak için hız sensörü ve yakıt seviye sensöründen gelen verilere ihtiyaç vardır.

                                                                      

                                                                   ECU                                                     

 

 

 

        

5.3.1.4)Buzlanma uyarıcı sensör; Buzlanma uyarıcı sensörü aracın motor tarafında bulunur. Bu sensör iki bağlantı ucuna sahiptir ve yol bilgisayarı ile irtibatlıdır. Bazı modellerde ise bu uçlar, (bilgi gönderen uçlar) gösterge tablosunda bulunan elektronik birime; uyarı modülüne bağlıdır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                   Şekil 5.18 Buzlanma uyarıcı sensör

 

                                              

5.3.1.5)İşlev göstergesi; Yol bilgisayarı ve hırsızlık önleme alarm sistemi olan araçlarda, hırsızlık önleme göstergesi de yol bilgisayarı göstergesinin içindedir.Üzerinde sıcaklık, tarih,saat, menzil, ortalama yakıt tüketimi, anlık yakıt tüketimi, kronometre, dış sıcaklık,  yolculuk sayacı, ortalama araç hızı..gibi verileri sürücüye bildirir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şekil 5.19 Ön konsolda yer alan yol bilgisayarı işlev göstergesi